چرا باید کارها را با نام خدا شروع کرد؟

قرآن کتاب مقدس و پر ارزشی است که محصول مغز بشر نیست، مجموعه‌ای از سخن الهی است که در مدت 23 سال به وسیله امین وحی خدا بر قلب نازنین پیشوای گرامی اسلام نازل گردید....

در حدیثی که مسلم بین الفریقین است پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آ له وسلّم ) فرمود: من دو چیز بزرگ و گرانبها در میان شما می‌گذارم اگر به این دو چنگ زده و متمسک شوید هرگز گمراه نخواهید شد و قطعاً نجات می‌یابید، و این دو یکی قرآن و دیگری اهل بیت من است .

آغاز کار با نام خدا

بسم‌الله‌الرّحمن الرّحیم

آیه «بسم‌الله الرّحمن الرّحیم» که 114 مرتبه در قرآن کریم تکرار شده است، مسلماً در هر سوره جزء سوره است و شایسته است در قرآن‌هایی که به خصوص در ایران چاپ می‌شود، این آیه نورانی جزء آیات سور قرآن کریم محسوب و شماره‌گذاری گردد.
معروف است امام علی (علیه‌السلام) از سر شب تا به صبح برای ابن عباس از تفسیر بسم الله سخن می‌گفت ، صبح شد در حالی که از تفسیر با بسم الله فراتر نرفته بود. 
دلیل شروع سوره‌های قرآن با " بسم الله الرحمن الرحیم"
هر کار مهمی که بدون نام خدا شروع شود بی فرجام است.(رسول اکرم)
میان همه مردم جهان رسم است که هر کار مهم و پر ارزشی را به نام بزرگی از بزرگان آغاز می‌کنند ، و نخستین کلنگ هر مؤسسه ارزنده‌ای را به نام کسی که مورد علاقه آن‌ها است بر زمین می‌زنند ، یعنی آن کار را با آن شخصیت مورد نظر از آغاز ارتباط می‌دهند .
پایداری و بقاء عمل بسته به ارتباطی است که با خدا دارد . در تایید این سخن حدیثی از امام باقر (علیه‌السلام) نقل می‌کنم : سزاوار است هنگامی که کاری را شروع می‌کنیم ، چه بزرگ باشد چه کوچک ، بسم الله بگوییم تا پر برکت و میمون باشد
این معنا در کلام خدای تعالی نیز جریان یافته ، خداوند متعال کلام خود را به نام خود که عزیزترین نام است آغاز کرده ، تا آنچه که در کلامش هست نشانه او را داشته باشد، و مرتبط با نام او باشد، و نیز ادبی باشد تا بندگان خود را به آن ادب ، مؤدب کند، و بیاموزد تا در اعمال و افعال و گفتارهایش این ادب را رعایت نموده ، آن را با نام وی آغاز نموده ، نشانه وی را به آن بزند، تا عملش خدایی شده ، صفات اعمال خدا را داشته باشد، و مقصود اصلی از آن اعمال ، خدا و رضای او باشد، و در نتیجه باطل و هالک و ناقص و ناتمام نماند، چون به نام خدایی آغاز شده که هلاک و بطلان در او راه ندارد.
خلاصه اینکه پایداری و بقاء عمل بسته به ارتباطی است که با خدا دارد . در تایید این سخن حدیثی از امام باقر (علیه‌السلام) نقل می‌کنم : سزاوار است هنگامی که کاری را شروع می‌کنیم ، چه بزرگ باشد چه کوچک ، بسم الله بگوییم تا پر برکت و میمون باشد .
گفتن بسم الله در آغاز هر کار هم به معنی استعانت جستن به نام خدا است ، و هم شروع کردن به نام او و این دو یعنی استعانت و شروع که مفسران بزرگ ما گاهی آن را از هم تفکیک کرده‌اند و هر کدام یکی از آن دو را در تقدیر گرفته‌اند به یک ریشه باز می‌گردد ، خلاصه این دو لازم و ملزوم یکدیگرند یعنی هم با نام او شروع می‌کنم و هم از ذات پاکش استمداد می‌طلبم .
به هر حال هنگامی که کارها را با تکیه بر قدرت خداوند آغاز می‌کنیم خداوندی که قدرتش مافوق همه قدرت‌ها است ، سبب می‌شود که از نظر روانی نیرو و توان بیشتری در خود احساس کنیم ، مطمئن‌تر باشیم ، بیشتر کوشش کنیم ، از عظمت مشکلات نهراسیم و مأیوس نشویم ، و ضمناً نیت و عملمان را پاک‌تر و خالص‌تر کنیم . و باز روی همین اصل ، تمام سوره‌های قرآن - با بسم الله آغاز می‌شود تا هدف اصلی که همان هدایت و سوق بشر به سعادت است از آغاز تا انجام با موفقیت و پیروزی و بدون شکست انجام شود .تنها سوره توبه است که بسم الله در آغاز آن نمی‌بینیم چرا که سوره توبه با اعلان جنگ به جنایتکاران مکه و پیمان شکنان آغاز شده ، و اعلام جنگ با توصیف خداوند به رحمان و رحیم سازگار نیست .
اینکه آغاز به نام الله و بعد رحمن و سپس رحیم شده. جهت آنست که سرآغاز همه، آفرینش است و بعد قدرت و پرورش و سپس رحمت و آمرزش. یعنی که به قدرت بیافریدم و به نعمت بپروریدم و به رحمت بیامرزیدم!
نقل است که حضرت نوح (علیه‌السلام) در آن طوفان سخت و عجیب هنگام سوار شدن بر کشتی و حرکت روی امواج کوه پیکر آب که هر لحظه با خطرات فراوانی روبرو بود برای رسیدن به سر منزل مقصود و پیروزی بر مشکلات به یاران خود دستور

حضرت نوح

می‌دهد که در هنگام حرکت و در موقع توقف کشتی بسم الله بگویند ( و قال ارکبوا فیها بسم الله مجراها و مرسیها ) ( سوره هود آیه 41 ) . و آنها این سفر پر مخاطره را سرانجام با موفقیت و پیروزی پشت سر گذاشتند و با سلامت و برکت از کشتی پیاده شدند چنانکه قرآن می‌گوید : (قیل یا نوح اهبط بسلام منا و برکات علیک و علی امم ممن معک) ( سوره هود آیه 48 ) . و نیز سلیمان در نامه‌ای که به ملکه سبا می‌نویسد سر آغاز آن را بسم الله قرار می‌دهد ( انه من سلیمان و انه بسم الله الرحمن الرحیم ... ) (سوره نحل آیه30 ).
به عبارتی می‌توان گفت که آغاز کتاب خدا بر نام الله و رحمن و رحیم از آن جهت است که همه معانی در آن سه نام جمع است و آن معانی سه قسم است: قسمی جلال و هیبت و آن در نام الله است، قسمی نعمت و تربیت و آن در نام رحمن است، قسمی رحمت و مغفرت و آن در نام رحیم است!

معنی دیگر آنست که

در آن زمان که خداوند پیغمبر را به خلق فرستاد مردم سه گروه بودند: بت پرستان، جهودان، ترسایان.
گروه نخست نام آفریننده را الله می‌دانستند و این نام در میان آنان مشهور بود، گروه دوم نام او را رحمن می‌دانستند و در تورات مذکور، گروه سوم نام او را رحیم می‌دانستند و نزد آنان در انجیل معروف است.
اینکه آغاز به نام الله و بعد رحمن و سپس رحیم شده. جهت آنست که سرآغاز همه، آفرینش است و بعد قدرت و پرورش و سپس رحمت و آمرزش. یعنی که به قدرت بیافریدم و به نعمت بپروریدم و به رحمت بیامرزیدم! 

الله اسم اعظم الهی

در لغت، لفظ جلاله الله در اصل ال اله بوده ، که همزه دومی در اثر کثرت استعمال حذف شده ، و به صورت الله در آمده است ، و کلمه اله از ماده اله است، که به معنای پرستش می‌باشد ، وقتی می‌گویند اله الرجل و یاله معنایش این است که فلانی عبادت و پرستش کرد.
اما در معنی، کلمه الله جامع‌ترین نام‌های خدا است . زیرا بررسی نام‌های خدا که در قرآن مجید و یا سایر منابع اسلامی آمده نشان می‌دهد که هر کدام از آن یک بخش خاص از صفات خدا را منعکس می‌سازد ، تنها نامی که اشاره به تمام صفات و کمالات الهی ، یا به تعبیر دیگر جامع صفات جلال و جمال است همان الله می‌باشد . 

اسمای دیگر خداوند ، صفتی برای الله هستند

اسماء دیگر خداوند غالباً به عنوان صفت برای کلمه الله گفته می‌شود. مثلاً میگوئیم الله رحمان است، رحیم است، ولی به عکس آن را نمیگوئیم، یعنی هرگز گفته نمی‌شود: که رحمان این صفت را دارد که الله است. به نمونه‌های بیشتری در قران توجه کنید:
در روایتی نیز از امام صادق (علیه‌السلام) می‌خوانیم که فرمود : و الله اله کل شییء ، الرحمان بجمیع خلقه ، الرحیم بالمؤمنین خاصة : خداوند معبود همه چیز است ، نسبت به تمام مخلوقاتش رحمان ، و نسبت به خصوص مؤمنان رحیم است
غفور و رحیم که به جنبه آمرزش خداوند اشاره می‌کند (فان الله غفور رحیم - بقره - 226 ) .
سمیع اشاره به آگاهی او از مسموعات ، و علیم اشاره به آگاهی او از همه چیز است.( فان الله سمیع علیم - بقره - 227 ) 

رحمن و رحیم و فرق آن دو

مشهور در میان گروهی از مفسران این است که صفت رحمان ، اشاره به رحمت عام خدا است که شامل دوست و دشمن ، مؤمن و کافر و نیکوکار و بدکار می‌باشد. زیرا می‌دانیم باران رحمت بی حسابش همه را رسیده ، و خوان نعمت بی دریغش همه جا کشیده همه بندگان از مواهب گوناگون حیات بهره‌مندند ، و روزی خویش را از سفره گسترده نعمت‌های بی پایانش بر می‌گیرند، این همان رحمت عام او است که پهنه هستی را در بر گرفته و همگان در دریای آن غوطه ورند .
ولی رحیم اشاره به رحمت خاص پروردگار است که ویژه بندگان مطیع و صالح و فرمان بردار است ، زیرا آن‌ها به حکم ایمان و عمل صالح ، شایستگی این را یافته‌اند که از رحمت و بخشش و احسان خاصی که آلودگان و تبهکاران از آن سهمی ندارند، بهره‌مند گردند .
در روایتی نیز از امام صادق (علیه‌السلام) می‌خوانیم که فرمود :و الله اله کل شییء ، الرحمان بجمیع خلقه ، الرحیم بالمؤمنین خاصة : خداوند معبود همه چیز است ، نسبت به تمام مخلوقاتش رحمان ، و نسبت به خصوص مؤمنان رحیم است .

بسم الله الرحمن الرحیم

شاهد دیگر اینکه رحمان از اسماء مختص خداوند است و در مورد غیر او به کار نمی‌رود ، در حالی که رحیم صفتی است که هم در مورد خدا و هم در مورد بندگان استعمال می‌شود ، چنانکه درباره پیامبر (صلی الله علیه و آ له وسلّم) در قرآن می‌خوانیم عزیز علیه ما عنتم حریص علیکم بالمؤمنین رؤف رحیم : ناراحتی‌های شما بر پیامبر گران است، و نسبت به هدایت شما سخت علاقمند است، و نسبت به مؤمنان مهربان و رحیم می‌باشد.( توبه - 128 )
لذا در حدیث دیگری از امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده : الرحمان اسم خاص ، بصفة عامة ، و الرحیم اسم عام بصفة خاصة : رحمان اسم خاص است اما صفت عام دارد ( نامی است مخصوص خدا ولی مفهوم رحمتش همگان را در بر می‌گیرد ) ولی رحیم اسم عام است به صفت خاص. ( نامی است که بر خدا و خلق هر دو گفته می‌شود اما اشاره به رحمت ویژه مؤمنان دارد ) 

درسی از بسم الله

این درس را نیز از بسم الله به خوبی می‌توان آموخت که اساس کار خداوند بر رحمت است و مجازات جنبه استثنائی دارد که تا عوامل قاطعی برای آن پیدا نشود تحقق نخواهد یافت، چنانکه در دعا می‌خوانیم یا من سبقت رحمته غضبه : ای خدایی که رحمتت بر غضبت پیشی گرفته است . انسان‌ها نیز باید در برنامه زندگی چنین باشند ، اساس و پایه کار را بر رحمت و محبت قرار دهند و توسل به خشونت را برای مواقع ضرورت بگذارند ، قرآن 114 سوره دارد ، 113 سوره با رحمت آغاز می‌شود ، تنها سوره توبه که با اعلان جنگ و خشونت آغاز می‌شود و بدون بسم الله است !

فرآوری : زهرا اجلال
تبیان
منابع:
تفسیر نمونه
تفسیر المیزان
قرآن هرگز تحریف نشده اثر استاد علامه حسن زاده آملی
بیانات آیت الله مظاهری

---

منبع: www.noorportal.net

ابزار وبلاگایران وبمسترتولزابزار به اشتراک گذاری مطالب