معیارهای گزینش همسر از منظر قرآن
در این نوشتار مختصر سعی شده، اصولیترین معیارها و ملاکهای انتخاب همسر شایسته، به جوانان عزیز معرفی شود تا به گونه ای همسر برگزینند که با یکدیگر همتا و متناسب باشند، و زندگی مشترکشان بهتر، سالم تر، پرجاذبه تر، شیرین تر و باصفاتر گردد.
یکی از مسائل بسیار مهم و اساسی قبل از ازدواج، در نظر
گرفتن معیارهایی برای انتخاب همسر است. به جرأت می توان گفت بیشترین مشکلاتی که در
زندگی مشترک بهوجود می آید، ناشی از این است که زن و مرد، همسر مناسب خود را
انتخاب نکرده اند و پس از چند سال زندگی متوجه می شوند این دو مناسب یکدیگر نبوده
اند.
تحقیقات نشان می دهد عوامل اصلی طلاق عبارتند از:
اعتیاد، دخالت اطرافیان، ناسازگاری، مسائل مالی، فقر فرهنگی و شیوه های سنتی
انتخاب همسر (که بیشتر متکی بر شانس و تصادف است).
انتخاب همسر، سنگ زیربنای یک زندگی موفق است و اکثر
شکستها در زندگی مشترک، از
بناگذاری نامناسب این سنگ زیرین ناشی می شود. این که یک زندگی شیرین پس از مدتی به
تلخی و سردی می گراید، این دریافت ویرانگر هر یک از زوجین را در متن خود دارد که
ما اصلاً برای هم مناسب نبودیم، یعنی به این نتیجه می رسند که در مرحلهی گزینش
اشتباه کرده اند.
روانشناسان و متخصصان خانواده معتقدند که هر اندازه زن و
مرد قبل از ازدواج، اطلاعات صحیح تر و دقیق تری نسبت به یکدیگر داشته باشند، بهتر
می توانند موفقیت و یا شکست زناشویی خود را پیش بینی نمایند. در این راستا
روانشناسان و متخصصان خانواده، - ناصحان خیراندیشی که راهنمایی نسل جوان را وظیفهی
خود می دانند و برای رهایی دختران و پسران جوان از یک زندگی سرد و بی روح و یا یک
جدایی اجتناب ناپذیر، دل می سوزانند - آنان را به ریشه های مشکلات احتمالی توجه
داده اند و از این طریق سعی کرده اند که اشتباهات را به حداقل ممکن کاهش دهند.
یکی از مهمترین این موارد انتخاب مناسب همسر است. قبل از
هر چیزی لازم است همسری را که برای زندگی آینده انتخاب می کنیم بهخوبی بشناسیم.
اگر این انتخاب درست و هشیارانه صورت بگیرد، مشکلات بعدی که خواه ناخواه در هر
زندگی بهوجود خواهد آمد، با درایت و گذشت برطرف می شود؛ زیرا در صورت انتخاب صحیح،
زندگی مشترک بر این باور عمیق تکیه خواهد داشت که اصل تصمیم در مورد شروع زندگی
مشترک و انتخاب همسر، درست بوده است یعنی پشتوانهی زندگی، یک تصمیم درست و منطقی و
یک انتخاب آگاهانه بوده است و ستون محکم این زندگی هرگز فرو نخواهد ریخت.
به هر حال، باید توجه داشت که انتخاب همسر، غیر از
انتخاب لباس و یا گزینش نوکر و کلفت است. شخص با انتخاب همسر می خواهد یک شریک در
زندگی خانوادگی برای خود برگزیند؛ شریکی که تا پایان عمر همراه و همراز او باشد و
از مصاحبت با او لذت ببرد. می خواهد او را شریک مال و زندگی خود و مهم تر از همه،
محرم اسرار خویش نماید. از این رو، عقل سلیم حکم می کند
که انسان دربارهی همسر آینده اش تحقیق کند و از هرگونه عجله کاری و اغماض در جوانب
قضیه بپرهیزد. باید ویژگی های اخلاقی و روحی همسر مورد انتخاب را بشناسد و بنگرد
که چه کسی را برای همسری برمی گزیند. ازاین رو، مرحلهی بررسی و شناخت جهت گزینش
همسر، اهمیت بهسزایی در زندگی انسان دارد؛ زیرا تجربه نشان داده که منشأ بیشتر
اختلافات خانواده ها و طلاقها، شتابزدگی در انتخاب همسر بوده است.
بنابراین، پیشوایان معصوم(ع) دربارهی این امر خطیر و
سرنوشت ساز دستور داده اند که هنگام انتخاب همسر، ابتدا وضو بگیرید و دو رکعت نماز
به جای آورید و آن گاه از خداوند مهربان درخواست نمایید که همسری شایسته که از
لحاظ اخلاق و پاکدامنی و نگه داری مال و آبرو سرآمد است، نصیب شما گرداند و سپس به
سراغ انتخاب همسر بروید.1 این دستور معصوم(ع) بیانگر این است که فکر و اندیشهی
انسان بهتنهایی کافی نیست، باید در این امر مهم به حق تعالی پناه برد و از او
استمداد نمود.
شریعت اسلام برای گزینش همسر معیارها و ضوابطی را معین
کرده است. در این نوشتار مختصر سعی شده، اصولیترین معیارها و ملاکهای انتخاب همسر
شایسته، به جوانان عزیز معرفی شود تا به گونه ای همسر برگزینند که با یکدیگر همتا
و متناسب باشند، و زندگی مشترکشان بهتر، سالم تر، پرجاذبه تر، شیرین تر و باصفاتر
گردد:
شرایط و ویژگی های فردی
اصالت و نجابت خانوادگی
خانه و خانواده، نخستین محیط اجتماعی است که کودک را تحت
سرپرستی و حضانت قرار می دهد. از این رو، بیش از سایر محیط های اجتماعی، در رشد و
تکامل فرد تأثیر دارد. کودک پیش از آن که از اوضاع اجتماعی خارج متأثر گردد، تحت
تأثیر خانواده قرار می گیرد.
آغاز بیشتر عادتها، نظریات و عقاید فرد از خانه شروع می
شود که این موضوع اهمیت تأثیر خانواده را بسی روشن خواهد ساخت. عادتهایی از قبیل:
طرز غذا خوردن، سخن گفتن، راه رفتن، رفتار با دیگران، همچنین نظر فرد نسبت به حقوق
دیگران و ...، همه را شخص از محیط خانه و خانواده کسب می کند.
اصالت و شرافت خانوادگی زن و مرد، یکی از اساسیترین
ملاکهای ازدواج، بهویژه در جوامع اسلامی است. کلمهی اصالت از اصل گرفته شده و اصل
به معنای ریشه آمده است. یعنی زن و مرد از خانواده هایی باشند که دارای اصل و ریشه
اند.
شناخت خصوصیات و وضعیت تربیتی و فرهنگی خانوادهی همسر
آینده، در ایجاد تفاهم بین زوجین در زندگی، نقش اساسی را ایفا می کند و می تواند
ملاک قابل اعتمادی برای چگونگی تربیت فرزندان و ارتباطات متقابل در زندگی زناشویی
تلقی شود.
توصیه های اسلام در این باره آن است که تا حد امکان،
خانوادهی همسر، پاک و عفیف باشند؛ زیرا اخلاق و رفتار خانواده، جنبه های عقلی - از
لحاظ قوت و ضعف هوش - و زمینه های اعتقادی آن، در زندگی نسل جدید اثر می گذارد.
از دیدگاه قرآن، زنان فقط وسیلهی ارضای غریزه جنسی
نیستند، بلکه آفریدگار جهان آنان را به گونه ای آفریده که وسیله ای برای بقای نسل
و حفظ حیات نوع بشر و مرکز ثقل پرورش و تربیت فرزندان صالح و شایسته باشند:
نِساؤُکُمْ حَرْثٌ لَکُمْ
فَأْتُوا حَرْثَکُمْ اَنّی شِئْتُمْ وَ قَدّموا لاَِنْفُسِکُمْ؛2 زنان شما، محل
بذرافشانی شما هستند؛ پس هر زمان که بخواهید، می توانید نزد آنان بروید و (سعی
نمایید از این فرصت بهره گرفته، با پرورش فرزندان صالح) اثر نیکی برای خود، از پیش
بفرستید!
قرآن کریم در این آیهی شریفه، زنان را تشبیه به کشتزار
نموده، می فرماید: نِسائُکُمْ حَرْثٌ لَکُمْ؛ زنان شما مانند کشتزاری برای شماها
هستند. زیرا کشتزار است که بذر را پرورش می دهد و به ثمر می رساند.
در این جا ممکن است این موضوع مطرح شود که اسلام نسبت به
زنان بی احترامی کرده و آنان را از مقام انسانی، تنزّل داده است، غافل از این که
با طرح این مسئله معلوم می شود قرآن بقای نسل بشر را منوط به وجود زن می داند و
معتقد است اگر زن نبود، بذر مردان بزرگی که تاریخ بشر و دنیا را عوض کرده اند، به
ثمر نمی رسید.
نطفه، (مادهی اولیهی تشکیل دهندهی جنین) از جنبه ها و
خصایص وراثتی والدین و حتی اجدادش متأثر است. اگر آنها ناسالم باشند، امیدی به
اصلاح فرزند نیست؛ مگر در مواردی بسیار نادر.
اگر خانواده را به درختی تشبیه کنیم، فرزندان به منزلهی
بار و بر آن هستند و اگر به یک زمین تشبیه نماییم، فرزندان به منزلهی گیاهان آن
هستند؛ و روشن است که هر درختی میوهی سالم و شیرین نمی دهد و هر زمینی لاله و سنبل
برنمی آورد! برخی از درختان میوهی تلخ و ناسالم و بعضی از زمین ها خار و خس می
پرورانند.
قرآن کریم دراین باره می فرماید: والبلد الطیب یخروج
نباته بأذن ربه و الذی خبثت لایخروج الا نکدا کذالک نصرف الآیات لقوم یتشکرون3؛
گیاه سرزمین پاک به فرمان پروردگارش می روید، و در زمین های ناپاک (گیاه آن) جز به
سختی در نیاید، بدینسان آیه ها را برای گروهی که سپاس می دارند گوناگون می کنیم.
و نیز در آیه ای دیگر می فرماید: مگر ندیدی خدا چگونه
مثلی زد، سخن نیک همانند نهال نیک است که ریشه اش در زمین و شاخه اش در آسمان است،
همیشه به اذن پروردگارش میوه می دهد. خداوند برای مردم این گونه مثل می زند تا
شاید پند و اندرز گرفته، متذکر گردند.4
آری، زمین شوره، سنبل برنیارد!.
در خانواده های اصیل و شریف، کمتر اتفاق می افتد که
فرزندان ناصالح و نانجیب پرورانده شوند و در خانواده های غیراصیل و ناصالح، کمتر
اتفاق می افتد که فرزندان صالح و نجیب، پرورش یابند.
اصالت و شرافت خانوادگی از آن رو حائز اهمیت است که می
تواند در ردیف معیارها درآید و در بسیاری از موارد، بهعنوان یک معیار اطمینان بخش
مورد استفاده قرار گیرد.
اخلاق نیکو
هرچه علم و تکنولوژی رشد می کند، نیاز بشر به اخلاق
افزایش می یابد و لازم است به موازات آن، دستورات عالی اخلاقی پیامبران، کاملاً
مورد عمل و نظر قرار گیرد. دنیای علم و صنعت، گرچه وسایل و ابزارهایی در اختیار
بشر می گذارد ولی دربارهی عدم سوء استفاده از آنها هیچگونه راه حلی ارائه نمی دهد.
سیر صعودی آمار جرائم، جنایات، فساد، تبهکاری، قتل و
خودکشی، متلاشی شدن خانواده ها و ... بیانگر این حقیقت است که اخلاق، که فلسفهی
بعثت انبیاء است انما بعثت لأتمم مکارم الاخلاق5 بر جامعه حکمفرما نیست.
دانش و صنعت نمی تواند سعادت و آرامش بشر را تضمین و
تأمین کند. استعمارگران، علم و صنعت را به نفع خویش استخدام نموده، میلیون ها نفر
را بی خانمان می کنند؛ چنان که حقوق حقهی ملتهای ضعیف را چه آسان پایمال می سازند
و آنان را به خاک و خون می کشند...
تنها عاملی که می تواند روح سرکش انسان و غرایز طوفانی و
عصیانگر وی را مهار کند و علم و صنعت را در راه آرامش عمومی و زندگی مسالمت آمیز
به کار اندازد، اخلاق واقعی است که از ایمان حقیقی به خدا سرچشمه می گیرد.
یکی از ویژگی های اساسی برای زندگی شاد، اخلاق نیک است.
منظور از اخلاق نیک، تنها خنده رویی و خوشخلقی اصطلاحی نیست زیرا خندیدن و خنداندن
و ... در بعضی مواقع، نه تنها مطابق اخلاق نیست بلکه ضداخلاق است.
اخلاق هر انسانی تأثیر مستقیم در زندگی او دارد. این
تأثیر در محیط خانواده محسوستر و نقش آفرین تر است؛ زیرا مسائل عاطفی در خانواده
بر مسائل دیگر غلبه دارد و محیط خانواده بیشتر بر مبنای خصوصیات اخلاقی اعضای آن
شکل می گیرد تا عوامل دیگر. ازاین جهت، اگر اعضای خانواده از اخلاقی نیکو بهره مند
باشند، محیط خانواده تبدیل به بهشتی سرورانگیز می شود و چنان چه به بداخلاقی خو
گرفته باشند، همواره خود را در جهنّمی سوزان گرفتار خواهند دید.
امام علی(ع ) می فرماید: بِحُسْنِ الاَْخْلاقِ یَطیبُ
الْعَیْشُ6؛ با خوشاخلاقی ، زندگی نیکو و مطلوب می گردد.
ملکات فاضله و اخلاق کریمه است که باعث نشاط و شادابی در
زندگی شده، دشواریها را برطرف و
اضطرابها و نگرانی ها از بین می برد. در مقابل، بداخلاقی جسم و روح انسان را
فرسوده می کند و عامل مهم پیری زودرس است. پیامبر گرامی اسلام(ص) پیوسته در دعا
چنین می فرمود: اَللّهُمَّ اِنّی اَعُوذُبِکَ... مِنْ زَوْجَةٍ تُشیبُنی قَبْلَ
اَوانِ مَشیبی7؛ خدایا! به تو پناه می برم از همسری که قبل از رسیدن پیری، پیرم
کند.
زندگی مشترک زناشویی، دارای فراز و نشیبهایی است که
برخورد صحیح با آنها نیاز به روحیه ای قوی و اخلاقی پسندیده دارد. زن و مرد اگر از
این مزیّت، بهره ای نداشته باشند، نمیتوانند با تفاهم و همکاری متقابل بر مشکلات
زندگی چیره شده، بار سنگین آن را به مقصد برسانند. چنان که یکی از طرفین از اخلاقی
نیکو و رفتاری شایسته برخوردار نباشد، طرف دیگر هر چند خوش اخلاق هم باشد، زندگی
به کامش تلخ خواهد شد.
از آن جا که اصلاح صفات ناپسند، در صورت ریشه دار بودن
آنها، نیاز به تلاش طاقت فرسا و زمانی طولانی دارد، باید از همان ابتدا به صفات
اخلاقی همسر توجّه کرد تا در سایهی انتخاب همسری خوش اخلاق، زندگی سعادتمندانه ای
پیریزی شود.
به طور کلی منظور از اخلاق نیک، این است که انسان آراسته
به صفات، عادات، خُلق و خوهای پسندیده، فضائل، کمالات و اعمال و رفتار نیکو بوده،
از صفات زشت، بیماریهای اخلاقی و ... دور باشد.
زندگی زن و مرد در محیط خانوادگی احتیاج به اخلاق دارد
زیرا تنها در پرتو قانون نمی توان زندگی کرد.
قرآن کریم از پیامبر گرامی اسلام(ص) بهعنوان صاحب خُلق
عظیم یاد نموده، می فرماید: انک لعلی خلق عظیم؛8 تو بر خلق و خوی بزرگی هستی. خدای
سبحان هیچ کس را به این عظمت نستوده است. در تبیین این محور مهم از رسول اکرم(ص)
چنین نقل شده است: معیار خُلق نیکو، خلق الله است9؛ یعنی آن کسی خلق نیکو دارد که
متخلق به اخلاق الهی باشد. نیکوترین نامها و صفات، از خداست.10 چه رنگی نیکوتر از
رنگ خدایی. نیکوترین جلوه ای که انسان می تواند به خود بگیرد، مظهر جلوه های الهی
شدن است؛ این که انسان، خلیفه و جانشین صفات خدایی شود زیرا جانشین باید به نشانه
های خداوندی متصف باشد. اگر خدای متعال عطوف، رؤف، رحیم، علیم، کریم، عزیز، حکیم و
غفور است، جانشین او نیز باید نشانی از این صفات داشته باشد. اینها جلوه های صفات
الهی است که در بندهی مؤمن و خالص او تجلی نموده است. این اصل، نه تنها عامل تحکیم
خانواده و زندگی زناشویی است، بلکه یکی از مهم ترین عوامل برای تربیت نسل سالم، چه
در دوران جنینی و شیرخوارگی و چه در دوران کودکی است.
سلامت عقل و تفکر
گاهی اوقات افراد از روی ترحم با فردی ازدواج می کنند که
از نظر هوشی در سطح پایینی است. می خواهند ایثار کنند، ولی سخت در اشتباهند. زندگی
با افراد کم هوش، بسیار مشکل است. کسی که تفکر و هوش خوبی دارد، توانایی فراوانی
در مدیریت دارد زیرا یکی از ارکان اصلی مدیریت، تفکر خوب است.
طبق بررسیها و مطالعات آسیب شناسی خانواده، اصلیترین علت
اختلافات خانوادگی، سردیها و بیرغبتیها، اخمها و قهرها، بیتفاوتیها و افسردگیها،
بدزبانیها و تندیها، طردها و فرار از خانه، پریشانیها، و اختلالات روانی، برخی
آسیبپذیریهای رفتاری و کژرویهای اجتماعی همسران و سرانجام طلاق و جدایی و ریشهی
اصلی تمام ناسازگاریهای زناشویی، عدم تناسب در عقل و اندیشه بین زوجین است.
شریعت اسلام برای جلوگیری از ضایعات احتمالی که در اثر
وراثت پیش می آید، تأکید می کند که برخی از ازدواجها صورت نپذیرد. اسلام افراد را
از ازدواج با انسان احمق که از نظر هوشی عقب مانده است، برحذر می دارد. چنان که
امام صادق(ع) میفرماید: ایّاکم و تزویج الحَمقاء فَانَّ صُحبَتَها بَلاءٌ و ولدها
ضیاع11؛ بپرهیزید از ازدواج با احمق! زیرا، مصاحبت و زندگی با او بلاست و فرزندانش
نیز تباه می شوند و نیز فرمود: عقل چیزی است که خداوند رحمان به وسیلهی آن پرستش و
عبادت میشود و بهشت بهوسیلهی آن به دست می آید.12
5 - زیبایی و شادابی
همسری که از چنین صفاتی برخوردار باشد، غالباً ضامن
جلوگیری همسرش از انحرافات و چشم چرانی ها می گردد و معمولاً این موضوع با خوش
اخلاقی همراه است؛ زیرا زیبارویان در اغلب موارد دارای اخلاق ملایم و جذاب هستند.
زیبایی یک امتیاز است و در شیرینی و سعادت زندگی زناشویی
تأثیر بهسزایی دارد.
گرچه زیبایی ظاهری، معنوی، فرهنگی و... امری پسندیده است
و در انتخاب همسر باید مورد توجه قرار گیرد، ولی نباید از حد معمول تجاوز کند و به
صورت مشکل پسندی درآید و انسان را از ازدواج بهموقع باز دارد. اگر هر دو طرف از
زیبایی نسبی برخوردار بودند و دین و اخلاق یکدیگر را پذیرفتند، بهتر است بعد از
تحقیقات و شناخت کافی - در همهی زمینه ها - از یکدیگر، با توکل بر خداوند و
راهنمایی والدین، با یکدیگر ازدواج نمایند و مطمئن باشند که عقل و ایمان و اخلاق
نیک و خانوادهی اصیل و با شرافت، بسیاری از کمبودها را جبران خواهد نمود.
همچنین بهتر است زن و مرد در مراسم خواستگاری، با اجازه
و رضایت والدین، یکدیگر را ببینند و واقعیتها را به هم بگویند. برای شناخت لازم و
تشخیص زیبایی و شادابی همسر مورد نظر، شایسته است مرد، مادر یا خواهر و یا یکی از
خویشان نزدیک و مورد اعتماد را برای دیدن انتخاب کند و بفرستد تا زن مورد نظر را
خوب ببینند و ویژگی هایش را برای او توضیح دهند.
امام خمینی (ره) فرمود: هر یک از زوجین میتوانند در
مراسم خواستگاری مستقیماً از یکدیگر دربارهی هم تحقیق کنند، مشروط به آن که این
تحقیق مستلزم حرام نباشد. هر یک از زوجین می توانند بدن دیگری را با شرایط زیر به
منظور تحقیق، ببینند:
1- نگاه به قصد لذت و ریبه نباشد. 2- ازدواج متوقف بر
این نگاه باشد. 3- مانعی از ازدواج این دو در میان نباشد... . 4- بهتر است این
دیدن از روی لباس نازک باشد. 5 - باید این نگاه آخرین تحقیقی باشد که هر یک از
زوجین انجام می دهند و... .13
بنابراین، صحبت کردن زن و مرد به قصد لذت، یا خلوت کردن
آنها در محیط بسته و یا نگاه کردن به قصد لذت و یا لمس کردن یکدیگر، حرام است و
باید از آن اجتناب کرد.
تناسب سنی و تحصیلی
به طور تناسب سنی و جسمی در زناشویی مسئلهی مهمی است و
عدم توجه به آن عواقب ناگواری را در پی دارد. سن زن و مرد در ازدواج از دو جنبه
دارای اهمیت است:
1- جنبه ی روانی: انسان در فرآیند رشد از نظر روانی، در
سنین مختلف، دارای ویژگیهای متفاوت است.
2- جنبهی فیزیولوژیکی: علاوه بر جنبه های روانی، ارضای
غرایز جنسی خود مسئلهی مهمی است.
سن ازدواج در شرایط جغرافیایی و اقلیمی مختلف، متفاوت
است. معمولاً در مناطق گرمسیر، سن بلوغ و ازدواج پایین تر از مناطق سردسیر و
کوهستانی است. مهم نیست که فرد در چه سنی بالغ می شود، مسئلهی مهم این است که فرد
احساس کند که از نظر فیزیولوژیکی و روانی نیاز به ازدواج دارد. تشخیص زمان مناسب
ازدواج و فاصلهی سنی زوجین از سوی افراد تازهبالغ، مشکل است. در این مورد، استفاده
از راهنماییهای والدین و مشاوران خانواده ضروری است.
معمولاً چون دختران از نظر رشد بدنی و روانی از پسران
جلوترند و رشد آنان سریعتر است و زودتر به سن تکلیف شرعی و بلوغ بدنی می رسند،
آمادگی بیشتری جهت انتخاب همسر و شروع زندگی زناشویی دارند.
در روایات اسلامی، دربارهی سن ازدواج و فاصلهی سنی زن و
شوهر، اشاره به موضوع بلوغ شده و این که طرفین در سنین پایین، یعنی اوایل بلوغ،
ازدواج کنند. به همین علت در اسلام سن تکلیف شرعی دختران 9 سال تمام قمری و پسران
15 سال تمام قمری است و تفاوت سن دختر و پسر (در ازدواج) با در نظر گرفتن موقعیت
جغرافیایی و عوامل فرهنگی متفاوت است. با توجه به تحقیقات انجام شده و بلوغ زودرس،
در بعضی مناطق و موقعیتهای مختلف جغرافیایی، فرهنگی، اقتصادی و...، بهترین سن
ازدواج برای دختران 16 الی20 سالگی و برای پسران 18 الی 23 سالگی می تواند باشد و
مناسب ترین فاصلهی سنی در ازدواج 1 الی 5 سال است. اگر هم، سن آنها مساوی باشد و
یا این که زن چند سال از مرد بزرگتر باشد، اشکالی ندارد. ولی فاصلهی سنی ذکر شده
از نظر روانشناسی و فیزیولوژی ارجحیت دارد.
این تفاوت بدین جهت است که زنها در اثر بارداری و زایمان
و شیر دادن به کودک، غالباً زودتر از مردها پیر و فرسوده می شوند و طراوت و شادابی
خویش را از دست می دهند. زن اگر چند سالی از شوهر کوچکتر باشد، مدت بیشتری می
تواند نظر شوهر را به خود جلب کند و تمایلات روحی، روانی و جنسی او را ارضاء
نماید؛ در نتیجه، برای همیشه صلح، صفا، دوستی، عشق و محبت در کانون گرم خانوادگی
آنان حاکم خواهد شد.
عفاف و پاکی از آلودگی ها
در دستور العمل هایی که از پیامبر اکرم(ص) و پیشوایان
معصوم(ع) رسیده، به لزوم رعایت این امر بسیار تأکید شده است.
از نظر اسلام با کسی که مرتکب شرب خمر می شود نباید
ازدواج کرد. چنان که پیامبر اسلام(ص) می فرماید: شارب الخمر لایزوج، اذا خطب14؛
شرابخوار اگر خواستگاری کند، به او دختر داده نمی شود.
همچنین امام صادق(ع) می فرماید: من زوج کریمته من شارب
الخمر فقد قطع رحمها15؛ کسی که دخترش را به شرابخوار بدهد، با این کار خود قطع رحم
کرده است.
شاید مراد از قطع رحم در این روایت این باشد که با این
ازدواج سبب نازایی او شده است و یا این که او را از یک پیوند درست و ازدواج محکم و
استوار محروم ساخته است.
امام رضا(ع) می فرماید: وَ اِیّاکَ اَنْ تُزَوِّجَ
شارِبَ الْخَمْرِ، فَاِنْ زَوَّجْتَهُ فَکَأَنَّما قَدَّمَتْ اِلَی الزِّنا16؛
بترس از این که دختر به شرابخوار بدهی که اگر او را به چنین تبهکاری شوهر دهی،
گویا آن عفیفهی کریمه را به زنا داده ای!!
آری، آن که پای بند به واجبات الهی نیست و از فسق و فجور
پرهیز ندارد و آن که از اخلاق نیک و عقل و درایت بهره ای ندارد، و آلوده به
بداخلاقی است شایسته نیست که دختری پاک و مؤمنه که امانت الهی است به او سپرده شود، در این صورت نه تنها دختر
ضایع می گردد بلکه فرزندان آنها متأثر از آثار سوء وجودی آن شوهر زشت کردار خواهند
شد. قبل از این که دانش بشر به این حقیقت برسد، حضرات معصومین(ع) این حقیقت را
اعلام فرموده اند: الْحَرامُ یبینُ فِی الذُّرِّیَّه17؛ آثار حرام در نسل آشکار می
گردد!!
از این روایات می توان فهمید که چون شرابخوار، هتک حرمت
فرمان خداوند کرده و به آن بی اعتنایی نموده و دست به سرکشی و طغیان زده است، نسبت
به همسر و فرزندانش نیز چنین خواهد کرد؛ حرمتشان را خواهد درید، حقوقشان را ادا نخواهد
کرد و موجبات آزار و اذیتشان را فراهم خواهد ساخت و در نهایت، صفات رذیله و ناپسند
او - چنان که گذشت - به همسر و فرزندانش منتقل شده، فطرت پاکشان را آلوده خواهد
کرد.
روشن است کمابیش همان علتی که در شرابخوار، موجب سرکشی
او شده و رابطه اش را با خدا و خانواده اش تیره و تار کرده و او را مطرود جامعه
ساخته است، در افراد معتاد، قاچاقچی، بی بندوبار و لاابالی نیز وجود دارد این
افراد خود را پایبند به هیچ مقرراتی نمی دانند و برای تأمین نیازشان، دست به هر
اقدام زشت و وقیح می زنند. آنها ارزشهای خانوادگی را زیر پا می گذارند و حقوق همسر
و فرزندان را رعایت و ادا نمی کنند، ازاین رو، ازدواج با این گونه افراد، ازدواج
موفّقی نخواهد بود.
نکته ای که در پایان این نوشتار تذکر آن ضروری به نظر می
رسد این است که معیارهای دیگری نیز از لابهلای روایات و آموزه های دینی فهمیده می
شود که باید افزون بر آنچه ذکر شد، مراعات گردد که فهرست وار به آنها اشاره می
شود.18
دوشیزگی همسر، جهت نسلپروری و زایایی او، پاکدامنی و
عفت، درستکاری، - در صورت جامعیت معیارهای ذکر شده - زیبایی، هزینه کردن درست و
بهجا و رعایت اقتصاد، نگهبانی از عرض و مال، میل به استقبال از همسر و مشایعت او
در آمد و شد، همراهی و معاونت با همسر و ... از جمله معیارهای درجه دو در انتخاب
همسر هستند که اگر مراعات شود، زندگی بسیار شیرین می شود.
رسول خدا(ص) فرمود: بهترین زنان شما زنی است که فرزندآور
(ولود)، مهربان، پاکدامن، نزد قوم خود عزیز و محترم، در مقابل شوهر متواضع و
فروتن، آرایشکنندهی خود برای شوهر، بی اعتناء نسبت به دیگران، در خلوت مطیع فرمان
شوهر و در اختیارش باشد و مثل بعضی از مردان مبتذل نباشد.19
امید است با به کار بستن دستورات حیات بخش اسلام، شادی و
خوشبختی به روی تمام زوجها، بهویژه جوانان عزیز آغوش گرمش را به نحو مطلوب بگشاید.
پی نوشت:
........................................
1. وسائل الشیعه، ج14، ص79.
2- بقره/223.
3- اعراف/58.
4- ابراهیم/24.
5- سفینه البحار، ج1، ص410.
6- شرح غرر الحکم و درر الکلم آمدی، ج3، ص328، دانشگاه
تهران.
7- وسائل الشیعه، ج14، ص22.
8- قلم/4.
9- محجه البیضاء، ج5، ص90.
10- نحل/60.
11. همان، ص56، ح1؛ فروع کافی، ج5، ص354.
12- اصول کافی، ج1،عقل و الجهل، ح3.
13- تحریرالوسیله، کتاب نکاح، مسئله28.
14 فروع کافی، ج5، ص348؛ وسائل الشیعه، ج14، ص53، ح2.
15- همان، ص347، وسائل الشیعه، ج14، ص53.
16- بحار الانوار، ج79، ص142.
17- وسائل الشیعه، ج17، باب1، ص81، ح 22043.
18- برای شناخت از این معیارها به وسایل الشیعه، ج14،
ابواب متعدهی آن در مقدمات نکاح مراجعه فرمایید.
19- همان، ج14، ص14.
منبع : ماهنامه پیام زن - شماره 234
منبع: www.ommolketab.ir
