فضیلت و خواص سوره مبارکه بقره
در ابتدا لازم است که این حقیقت مهم را بیان کنیم ، که ثواب ها و فضیلت ها و
پاداش هاى مهمى که براى تلاوت قرآن یا سوره ها و آیات خاصى نقل شده
هرگز مفهومش این نیست که انسان آنها را به صورت اوراد بخواند و تنها به
گردش زبان قناعت کند....
بلکه خواندن قرآن براى فهمیدن ، و فهمیدن براى اندیشیدن ، و اندیشیدن براى عمل است .اتفاقا هر فضیلتى درباره سوره اى یا آیه اى ذکر شده تناسب بسیار زیادى با محتواى آن سوره یا آیه دارد.
مثلا در فضیلت سوره نور چنین مى خوانیم که هر کس بر آن مداومت کند خداوند او و فرزندانش را از آلودگى به زنا حفظ مى کند .
این به خاطر آنست که محتواى سوره نور دستورات مهمى در زمینه مبارزه با انحرافات جنسى دارد: دستور به تسریع ازدواج افراد مجرد دستور به حجاب ، دستور به ترک چشم چرانى و نگاه هاى هوس آلود، دستور به ترک شایعه پراکنى و نسبت هاى ناروا، و بالاخره دستور به اجراى حد شرعى درباره زنان و مردان زناکار.بدیهى است اگر محتواى این سوره در جامعه یا خانوادهاى پیاده شود آلودگى به زنا نخواهد بود.
همچنین سوره بقره در زمینه توحید و ایمان به غیب ، و خداشناسى و پرهیز از وسوسه هاى شیطانى است ، اگر کسى بخواند و محتواى آنرا در عمق جانش پیاده کند، مسلما آن فضائل را خواهد داشت .
درست است که خواندن قرآن به هر حال ثواب دارد، ولى ثواب اصلى و اساس و آثار سازنده هنگامى خواهد بود که مقدم هاى براى اندیشه و عمل باشد. ۱
شناسنامه سوره بقره :
شماره سوره :۲
ترتیب نزول :۸۷
تعداد آیه:۲۸۶
معانی سوره :بقره به معنای ماده گاو است
نامهای دیگر : فُسْطاط القرآن، سنام القرآن، به دو سوره بقره و آل عمران “زهراوان و زهراوین” نیز گفته میشود.
ویژگی های سوره : بزرگترین سوره قرآن ۵/۲ جز – بلند ترین آیه ۲۸۲ – بیشترین احکام فقهی در این سوره است آیت الکرسی در این سوره است.
موضوعات کلی سوره: مسائل اعتقادی اسلام – تشریح قانون گذاری و احکام فقهی – مسائل معنوی و اخلاقی فردی – داستان بنی اسرائیل -حضرت آدم – هاروت و ماروت – جالوت و مالوت
محتوای سوره بقره:
جامعیت این سوره از نظر اصول اعتقادى اسلام و بسیارى از مسائل عملى (عبادى، اجتماعى، سیاسى و اقتصادى) قابل انکار نیست. چه اینکه در این سوره: ۱- بحث هائى پیرامون توحید و شناسائى خدا مخصوصا از طریق مطالعه اسرار آفرینش آمده است. ۲- بحث هائى در زمینه معاد و زندگى پس از مرگ، مخصوصا مثال هاى حسّى آن مانند داستان ابراهیم و زنده شدن مرغ ها و داستان عزیر ۳- بحث هائى در زمینه اعجاز قرآن و اهمیت این کتاب آسمانى. ۴- بحث هائى بسیار مفصل در باره یهود و منافقان و موضعگیری هاى خاص آنها در برابر اسلام و قرآن، و انواع کارشکنی هاى آنان در این رابطه. ۵- بحث هائى در زمینه تاریخ پیامبران بزرگ مخصوصا ابراهیم و موسى علیهما السّلام. ۶- بحث هائى در زمینه احکام مختلف اسلامى از جمله نماز، روزه، جهاد، حجّ و تغییر قبله، ازدواج و طلاق، احکام تجارت، و قسمت مهمى از احکام ربا و مخصوصا بحثهائى در زمینه انفاق در راه خدا، و همچنین مسأله قصاص و تحریم قسمتى از گوشتهاى حرام و قمار و شراب و بخشى از احکام وصیت و مانند آن.
هر کس هنگام خواب، آیه الکرسی را تلاوت کند، به خواست خدا، به مرضی که او را فلج کند، گرفتار نشود، و هر کس پس از هر نماز، آن را بخواند، گزندهای به وی آزار نمیرساند
فضیلت سوره بقره
در فضیلت این سوره روایات پر اهمیتى در منابع اسلامى نقل شده است :
پیامبر اکرم (ص): صلوات خدا بر قاری سوره بقره باد و ثواب یک سال نگهبانی در راه خدا به او اعطا میشود. ۲
مرحوم طبرسى در مجمع البیان از پیامبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلم ) چنین نقل مى کند که پرسیدند: اى سوره القرآن افضل ؟ قال : البقره ، قیل اى آیه البقره افضل ؟ قال آیه الکرسى ؛ کدامیک از سوره هاى قرآن از همه برتر است ؟ فرمود: سوره بقره ، عرض کردند کدام آیه از آیات سوره بقره افضل است ؟ فرمود: آیه الکرسى .
افضلیت این سوره ظاهرا به خاطر جامعیت آنست ، و افضل بودن آیه الکرسى به خاطر محتواى توحیدى خاص آن مى باشد .و این منافات ندارد که بعضى از سوره هاى دیگر قرآن از جهات دیگرى برترى داشته باشند، چرا که از دیدگاه هاى مختلف به آنها نظر شده است .
و نیز از امام على بن الحسین (علیهماالسلام ) از پیامبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلم ) چنین نقل شده است که فرمود کسى که چهار آیه از آغاز سوره بقره و آیه الکرسى و دو آیه بعد از آن و سه آیه از آخر آن را بخواند هرگز در جان و مال خود ناخوش آیندى نخواهد دید، و شیطان به او نزدیک نمى شود، و قرآن را فراموش نخواهد کرد.۳
علی بن الحسین (ع) روایت کرده که فرمود رسول خدا (ص) فرمودند:کسی که ۴ آیه از اول سوره بقره و آیه الکرسی را با دو آیه بعد از آن و ۳ آیه آخر آن سوره را بخواند هیچگونه بدی و ناراحتی در جان و مال خویش نبیند و دیو لعین به وی نزدیک نشود و قرآن را فراموش نکند
علی بن حمزه البطائنی روایت میکند از حسین بن ابی علا و وی از ابی بصیر و او از امام جعفر صادق (ع)که فرمودند:هر کس سوره بقره و آل عمران را بخواند روز قیامت این دو سوره بر او سایه افکنند مانند دو قطعه ابر یا دو عبا یا دو سایه بان.
امام سجاد(ع) فرمودند:رسول خدا (ص)فرمود:هر کس از سوره بقره آیه الکرسی و دو آیه بعد از این آیه و سه آیه نیز از جای دیگر سوره بقره بخواند،نه به او کراهتی رسد و نه شیطان به او نزدیک گردد.
رسول اکرم، صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم، فرمود: برای هر چیز، قلّهای است و قلّه ی قرآن، سوره ی بقره است. چنانچه در خانهای خوانده شود، اگر در روز باشد تا سه روز شیطان وارد آن خانه نخواهد شد و اگر در شب باشد، تا سه شب از داخل شدن شیطان به آن، در امانند.۴
هنگام صدقه دادن مستحبّ است، بخوانند:
«رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّکَ أَنتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ» ۵ ؛ پروردگارا، از ما بپذیر که توئی شنوای دانا .
هنگام مواجهه با دشمن، سفارش شده بخوانند:
«و َلَمَّا بَرَزُواْ لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُواْ رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَیْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ»۶ ؛ پروردگارا، بر ما – باران – صبر فرو ریز و گام های ما را استوار بدار و ما را بر خدانشناسان پیروز گردان.
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: صلوات رحمت خداوند بر قاری سوره بقره باد و ثواب نگهبانی که یک سال بدون آرامش در راه خدا نگهبانی کرده، به او عطا می شود. ۷
که ثواب ها و فضیلت ها و پاداش هاى مهمى که براى تلاوت قرآن یا سوره ها و آیات خاصى نقل شده هرگز مفهومش این نیست که انسان آنها را به صورت اوراد بخواند و تنها به گردش زبان قناعت کند.
امیر مؤمنان، علیه السّلام، فرمود: اگر بدانید که این آیه (آیه الکرسی) تا چه اندازه اهمیت دارد، در هیچ حالی آن را ترک نمیکنید. ۸
رسول خدا، صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم، میفرمود: آیه الکرسی از گنجی که زیر عرش است به من بخشیده شده، و پیش از من به هیچ پیامبری داده نشده است.۹
حضرت علی، علیه السّلام، فرمود: از آن وقتی که این سخن را از پیغمبر شنیدم، شبی بر من نگذشت که این آیه را نخوانم.۱۰
حضرت رضا، علیه السّلام، میفرمود: هر کس هنگام خواب، آیه الکرسی را تلاوت کند، به خواست خدا، به مرضی که او را فلج کند، گرفتار نشود، و هر کس پس از هر نماز، آن را بخواند، گزندهای به وی آزار نمیرساند.۱۱
رسول خدا، صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم، فرمود: – هر گاه مؤمن آیه الکرسی بخواند و ثواب آن را به اهل قبور اهدا کند، خداوند در برابر هر حرف از آن، برای او، فرشتهای میآفریند که تا روز قیامت برای او تسبیح گوید. ۱۲
خواص سوره بقره:
آیه الله کشمیری می فرماید : خواندن سوره بقره برای رزق اثر دارد .
از امام صادق (ع) منقول است که اگر این سوره را بنویسند و با خود دارند همه دردها زائل شود و اگر بر محموم بندند تب او از بین برود و اگر بر کودک بندند از شیر به آسانی گرفته شود .
از امام صادق (ع) منقول است که اگر این سوره را هفت بار بر مصروع یا دیوانه بخوانند یا بنویسند و بر گردنش ببندند شفا یابد.
از حضرت علی (ع) منقول است که هرگاه چشم کسی آزرده باشد ، با اعتقاد کامل آیه الکرسی را بخواند البته شفا یابد .
آیه الله کشمیری فرمود : خواندن آیه الکرسی روزی ۲۱ مرتبه برای حافظه خوب است .
امام صادق (ع) می فرماید : سفرت را با صدقه دادن آغاز کن و هنگامی که خواستی سفرت را آغاز کنی آیه الکرسی را بخوان .در هنگام شدائد و سختی ها و در مهمات بزرگ خواندن دوازده بار آیه الکرسی نافع است و تخلف ندارد.
۱- تفسیر نمونه ، جلد۱، صفحه ۶۰٫
۲- آشنائی با سور قرآن کریم ص۲٫
۳- تفسیر نمونه ، جلد۱، صفحه ۶۰٫
۴- فضائل القرآن و آثاره فی النشأتین، ص ۵۸٫
۵- سوره بقره آیه ۱۲۷ .
۶- سوره ی بقره، آیه ی ۲۵۰٫
۷- مجمع البیان، ج ۱، ص ۱۱۱٫
۸- تفسیر نمونه، ج ۲، ص ۱۹۱٫
۹- همان
۱۰- تفسیر المیزان، ج ۲، ص ۴۷۶ – ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص ۱۳۳٫
۱۱- ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص ۲۲۲٫
۱۲- بحار الانوار، ج ۷۹، ص ۶۳منبع: www.karballa.ir
